Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliği?
Bu yazıda Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliği ve son hali ile getirilen yenilikler ve değişiklikler incelenmektedir.
Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliği, 30/4/2021 tarih ve 31470 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Daha önce Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan ve 39 yıldır yürürlükte olan Disiplin Kurulları ve Disiplin Amirleri Hakkında Yönetmelik de yürürlükten kaldırılmıştır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre disiplin kurulların kuruluş, üyelerinin görev süresi, görüşme ve karar usulü, hangi memurlar hakkında karar verebilecekleri ve disiplin amirlerinin tayin ve tespitinde uygulanacak esaslar ile bunların yetki ve sorumlulukları gibi hususlar Cumhurbaşkanınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Yeni yönetmelik, anılan yetkiye istinaden Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılmıştır.
Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliği Neler Getiriyor?
Yönetmeliğin 5. Maddesinde disiplin amirleri derli toplu olarak sayılmıştır.
Eski Yönetmelikten farklı olarak cumhurbaşkanı tüm kamu idarelerindeki memurların disiplin amiri olarak kabul edilmiştir.
Burada “kamu idareleri” ifadesine dikkat etmek gerekir. Zira kamu kurumları kamu idaresi değildir. Mesela TRT, TÜBİTAK, Üniversiteler kamu idaresi olmadığı için bu gibi yerlerdeki memurlar için Cumhurbaşkanı disiplin amiri değildir.
Kamu idaresindeki bütün memurların
disiplin amirinin cumhurbaşkanı olduğu söylenebilir.
Zaten 5. maddede mahalli idareler ve özel kurumlar bakımından ayrı disiplin amirleri yönetmeliğinin çıkarılacağı belirtilmiştir.
Disiplin Amirlerinin Yetkisi
Disiplin amirleri sadece uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarını verebilir. Mesela kademe ilerlemesinin durdurulması yahut memurluktan çıkarma cezalarını disiplin amiri veremez.
Disiplin amirlerinin verdikleri cezalara karşı itiraz mümkündür. Bu cezalara karşı yetkili disiplin kuruluna itiraz edilebilir.
Disiplin cezası verme yetkisi münhasır bir yetkidir ve sadece ilgili amir kimse onun tarafından kullanılabilir. Yetki devri yoluyla alt makamlara devir yapılamaz. Mesela Üniversitede rektörün verebileceği disiplin cezasını yetki devri olsa bile dekan veremez.
Disiplin Amirleri Kin ve Garezle Disiplin Cezası Veremez
Öte yandan bir disiplin amiri hakkaniyet ve eşitliği esas alan bir tutum ve davranış içinde yetkisini kullanmakla yükümlüdür. Yani keyfi bir şekilde veya kin ve garez duygusuyla ceza verilemez.
Disiplin Kurulu ve Yüksek Disiplin Kurulu
Yönetmelikte disiplin kurullarının hangileri olduğu kimlerden oluşacağı ve çalışma usulleri de belirlenmiştir.
Buna göre disiplin kurulları şunlardır;
• Merkez Disiplin Kurulu (Kamu idarelerinin merkez teşkilatlarında kurulur.)
•
İl
Disiplin Kurulu (Taşra teşkilatları
için illerde müşterek olarak kurulur)
•
İl
Milli eğitim disiplin
kurulu (İl Milli Eğitim müdürlüklerinde kurulur)
•
Bölge disiplin kurulu (Taşra teşkilatı bölge kuruluşlarının bölge merkezinde)
•
İl
özel idare disiplin kurulu (İl özel idarelerinde kurulur)
•
Belediye
disiplin kurulu (Büyükşehir belediyeleri ve diğer belediyelerde)
•
Mahallî
idare birliklerinde birlik disiplin kurulu
Disiplin Kurullarının Görevleri
• Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını verir
•
Uyarma,
kınama ve aylıktan kesme cezalarına karşı yapılan itirazları değerlendirir,
•
Kademe
ilerlemesinin durdurulması cezasının özlük
dosyasından çıkarılması talepleri hakkında mütalaa verir,
Yüksek Disiplin Kurulu
Kamu idarelerinin merkez teşkilatlarında
ayrıca bir yüksek disiplin kurulu kurulur.
Yüksek Disiplin Kurulunun Görevleri
•
Amirlerin
bu yoldaki isteği üzerine Devlet memurluğundan çıkarma cezasını verir.
•
Kademe
ilerlemesinin durdurulması cezasına karşı yapılan itirazları değerlendirir.
Belediye, İl Özel İdaresi gibi mahallî idarelerin yüksek disiplin kurulu İçişleri Bakanlığı yüksek disiplin kuruludur.
ASKİ, İSKİ, EGO gibi belediye şirketlerinin ayrı bir kamu tüzel kişiliği bulunmaktadır. Bu kurumlar disiplin amirleri ve disiplin kurulları bakımından ayrı yönetmelik çıkarabilirler.
Belediye şirketlerinin yüksek disiplin kurulunun içişleri bakanlığı yüksek disiplin kurulu olup olmadığına bu kurumlar kendileri karar verecektir.
Memur sendikası temsilcisi de ilgili memurun disiplin yahut yüksek disiplin kurulunda yer alır. Hatta Sendikalar tarafından bu toplantılara hangi temsilcinin katılacağı toplantı tarihinden önce ilgili kamu idaresine bildirilir.
Sendika temsilcisinin kurulda olmaması bir şekil eksikliği olup bu durumda mahkemelerce, verilen ceza iptal edilebilir.
Memur Disiplin Soruşturmalarında Usul
Disiplin cezası verilebilmesi için memur hakkında soruşturma açılması zorunludur. Soruşturma yapılmadan disiplin cezası verilemez.
Disiplin soruşturması, muhakkik ya da müfettişler eliyle yapılır.
Mahallinde memurlar arasından görevlendirilen kişilere muhakkik, merkezden görevledirilen teftiş, denetim ve soruşturma yapmakla görevli memurlara da müfettiş denilmesi yanlış olmaz.
Disiplin soruşturmasında birden fazla memur birlikte görevlendirilebilir.
Disiplin soruşturmasında muhakkik görevlendirilmesi hâlinde muhakkik, hakkında soruşturma yapacağı memurdan hiyerarşik olarak alt seviyede olamaz. Ancak müfettişler için böyle bir kural yoktur.
Önceki Yönetmelikten farkı olarak yeni Yönetmelikte soruşturma raporunun nasıl hazırlanacağı ve buna dair usuller belirlenmiştir.
Muhakkik, savunma isteme ve cezası verme haricinde disiplin amirinin bütün yetkilerini haizdir.
Bu kapsamda her türlü evrakı incelemeye, hakkında inceleme yapılan memurun ifadesini almaya, memur tarafından gösterilen veya bilgisi olabileceğini değerlendirdiği kişilerden bilgi istemeye ve/veya bunları dinlemeye yetkilidir.
Muhakkik, soruşturma esnasında yeni bir fiil veya hâl tespit ederse kendiliğinden soruşturma yapamaz. Durumu disiplin amirine yazılı olarak bildirir. Kendisine yazılı olarak ek soruşturma görevi verildiği takdirde bu konularda da soruşturma yapabilir.
Muhakkik, “Giriş bilgileri”, “Maddi delil ve belgeler”, “İfade ve bilgisine başvurulanlar”, “Konuya ilişkin mevzuat”, “Değerlendirme ve kanaat” ile ihtiyaca göre oluşturulan diğer bölümlerden ibaret bir “Muhakkik Raporu” düzenler ve gizli yazıyla kendisini görevlendiren disiplin amirine sunar.
Disiplin Soruşturmalarında İşleme Konulmayacak İhbar ve Şikâyetler
Devlet memuru hakkında;
• Belirli bir konuyu içermeyen veya somut delile dayanmayan,
•
Başvuru
sahibinin adı, soyadı, imzası ve adresi bulunmayan,
•
Daha
önceden şikâyet konusu yapılıp sonuçlanan
hususlarda yeni delil içermeyen,
•
Akıl
hastalığı sebebiyle vesayet altına alınanlar
veya henüz vesayet altına alınmamış
olmakla birlikte bu hastalığa dûçar
oldukları sağlık kurulu raporu ile belirlenenlerce verilmiş olan,
ihbar ve şikâyetler işleme konulmaz.
Yukarıdaki şartları taşımayan ihbar ve şikâyetlerin somut delillere dayanması durumunda konu hakkında disiplin soruşturmasına başlanır.
Memur Disiplin Soruşturmasında Savunma Hakkı
Memura savunma hakkı tanınmadan disiplin cezası verilemez. Savunma, soruşturma sürecinin son aşamasında disiplin amiri tarafından istenir.
Yani muhakkik ya da müfettiş tarafından istenen bilgi isteme yazıları, ifade alma vs. işlemler savunma alma değildir. Rapor bitip de amire teslim edilince disiplin amiri yahut disiplin kurulu tarafından ayrıca 7 günden az olmamak üzere savunma için süre tanınınır.
Bu hak tanınmadan verilen ceza mahkemelerce iptal edilir.
Savunma, memur hakkındaki iddialar, bu iddiaların dayandığı deliller, isnat edilen fiil veya hâllerin hukuki nitelendirmesi ve 657 sayılı Kanunun 125 inci maddesinde sayılan fiil veya hâllerden hangisinin kapsamına girdiği bent ve alt bent belirtilerek istenir.
Yani savunma yazısında genel olarak eylemler değil o eylemlerin tekabül ettiği disiplin suç ve cezası da açıkça gösterilmelidir.
Disiplin Cezalarına Karşı İtiraz ve Yargı Yolu
Disiplin amirleri tarafından verilen uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarına karşı disiplin kuruluna, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına karşı yüksek disiplin kuruluna itiraz edilebilir.
İtirazda süre, kararın ilgiliye tebliği tarihinden itibaren yedi gündür.
Süresi içinde itiraz edilmeyen disiplin cezaları kesinleşir.
Disiplin cezası verilen memur, tüm disiplin cezalarına karşı 60 gün içinde idari yargı yoluna başvurabilir.
Eski Disiplin Yönetmeliğinin Yürürülükten Kaldırılması
Kamu idareleri, mevcut yönetmeliklerini, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içerisinde bu Yönetmeliğe uygun hâle getirir.
Bu Yönetmelik hükümlerine göre kurulların yeniden oluşturulması ve disiplin amirlerinin yönetmeliklerle yeniden belirlenmesine kadar, mevcut kurullar ve disiplin amirlerinin görev ve yetkileri devam eder.
Disiplin cezaları ve memur disiplin hukuku uzmanlık gerektirdiği için bu konuda idare hukuku avukatı desteği almak çok önemlidir.