Bu yazımızda evlat edinme şartları nelerdir, nasıl evlat edinilir konusuna yer verilecektir
Evlat Edinme Nedir, Evlat Edinme Şartları Nelerdir?
Evlat edinme, bir çocuk ile onu evlat edinen kişi veya eşler arasında hukuki bir bağ kurulması anlamına gelir. Bu süreç, hem evlat edinilen çocuğun hem de evlat edinenlerin haklarını ve yükümlülüklerini düzenler.
Evlat edinme işlemi, çocuğun üstün yararı gözetilerek gerçekleştirilir ve Türk hukuk sisteminde detaylı düzenlemelere tabidir. Bu makalede, evlat edinme davalarının temel esasları ve özellikle ana ve babanın rızasının aranmadığı durumlar üzerinde durulacaktır.
Evlat Edinme Şartları Hukuki Dayanağı
Evlat edinme, Türk hukukunda önemli bir yere sahiptir. **BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşme**’nin 3. maddesi, çocuğun yüksek yararını ön planda tutar. Bu maddeye göre, çocuklarla ilgili tüm faaliyetlerde, çocuğun esenliği temel düşünce olarak alınmalıdır.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 41. maddesi ise aile ve çocuk haklarının korunmasına dair devlete sorumluluk yükler. Bu madde, özellikle çocukların istismara karşı korunmasını ve çocukların haklarının güvence altına alınmasını sağlar.
Evlat edinme işlemi, **Türk Medeni Kanunu (TMK)**’nun 305 ila 320. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Bu maddelerde, evlat edinmenin hukuki süreci, gerekli şartlar ve evlat edinme işlemlerine dair detaylar ele alınır. Evlat edinme süreci, devlet denetimi altında gerçekleştirilir ve **Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı** bu süreçte önemli bir rol oynar.
Evlat Edinme Şartları Nelerdir?
Evlat edinme işlemi, belirli şartların yerine getirilmesiyle mümkündür. **TMK 305. madde**ye göre,
- Evlat edinilecek küçüğün, en az bir yıl boyunca evlat edinen kişi veya kişiler tarafından bakılıp eğitilmesi gerekir. Bu süre, çocuğun evlat edinene alışmasını ve güvenli bir ilişki kurulmasını amaçlar.
- Ayrıca, evlat edinme işleminin çocuğun yararına olması ve evlat edinenin diğer çocuklarının menfaatlerinin zarar görmemesi de şarttır.
- Eşler evlat edinme işlemini birlikte yapmalıdır.
- Eşlerin, en az beş yıldır evli olmaları ya da her iki eşin de otuz yaşını doldurmuş olması gerekir.
- Evli olmayan bireyler ise birlikte evlat edinemezler. Bu şartlar, çocuğun sağlıklı bir aile ortamında yetişmesi amacıyla getirilmiştir.
Evlat Edinme Şartları Bakımından Küçüğün Rızası ve Yaş Şartları
Ayırt etme gücüne sahip küçük, rızası olmadan evlat edinilemez. Bu düzenleme, çocuğun iradesine saygı gösterilmesi ve evlat edinme sürecinde onun da kararına başvurulması amacı taşır.
Ayrıca, evlat edinilen ile evlat edinen kişi arasında en az 18 yaş farkı bulunmalıdır. Bu yaş farkı, evlat edinen kişinin hem yaş hem de olgunluk bakımından çocuğa rehberlik edebilmesini sağlamayı hedefler.
Evlat Edinme Şartları Bakımından Ana ve Babanın Rızası Aranmalı mı?
Evlat edinme sürecinde, çocuğun biyolojik anne ve babasının rızası aranır.
**TMK 309. madde**ye göre, küçük üzerinde velayet hakkı olan ebeveynlerin rızası olmadan evlat edinme işlemi yapılamaz. Ancak, bazı durumlarda bu rıza aranmayabilir. Örneğin, ebeveynlerin ayırt etme gücüne sahip olmaması veya çocuk ile biyolojik bir soybağı bulunmaması gibi durumlarda, ebeveyn rızasına gerek duyulmaz. Bu tür hallerde, evlat edinme işlemi mahkeme kararıyla devam edebilir.
Evlat Edinme Şartları BakımındanRızanın Aranmaması Durumları
Bazı özel durumlarda, çocuğun biyolojik ebeveynlerinin rızası olmaksızın evlat edinme işlemi gerçekleştirilebilir.
**TMK 311. madde** uyarınca, anne ve babadan birinin kim olduğu bilinmiyorsa, nerede olduğu tespit edilemiyorsa ya da ayırt etme gücünden yoksunsa, rıza aranmaksızın evlat edinme işlemi yapılabilir. Ayrıca, ebeveynlerin çocuğa karşı özen yükümlülüğünü yeterince yerine getirmemesi durumunda da mahkeme kararıyla rıza aranmayabilir.
**TMK 312. madde**de, evlat edinme amacıyla bir kuruma yerleştirilen çocuklar için ebeveyn rızasının aranıp aranmayacağına dair detaylar verilmiştir.
Bu maddede belirtilen durumlara göre, çocuğun yerleştirildiği kuruma başvuru yapılarak, evlat edinme sürecinde rıza alınması gerekip gerekmediği mahkemeye bırakılır. Ebeveyn rızasının eksik olduğu durumlarda, bu karar evlat edinme sürecinin hızlandırılması için mahkeme tarafından verilir. Böylece, çocuğun çıkarlarına en uygun sonuç elde edilmesi hedeflenir.
Evlat Edinme Şartları Bakımından Emsal Yargıtay Kararları
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2022 tarihli kararında, TMK’nın 311. maddesi kapsamında anne ve babanın rızasının aranmadığı haller ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Bu karara göre, çocuğun evlat edinilmesi amacıyla kuruma yerleştirilmeden önce, rıza sorunu çözülmelidir. Bu sayede, evlat edinme süreci daha hızlı ilerleyebilir ve çocuğun menfaatleri daha iyi korunmuş olur. Kararda, evlat edinme amacıyla kuruma yerleştirilen çocuğun evlat edinen kişi ya da ailenin yanına yerleştirilmesinden önce bu sorunun çözülmesi gerektiği vurgulanmıştır.
Evlat Edinme Şartları Bakımından Gizlilik ve Soyadı
Evlat edinilen küçük, evlat edinenin soyadını alır. Evlat edinen kişi, çocuğa yeni bir isim verebilir.
Evlat edinme süreci, gizlilik esası üzerine kuruludur. Evlat edinmeye ilişkin tüm kayıtlar ve belgeler gizli tutulur ve ancak mahkeme kararı ya da çocuğun talebi üzerine açıklanabilir. Bu gizlilik ilkesi, çocuğun mahremiyetini ve haklarını korumak amacıyla getirilmiştir.
Sonuç;
Evlat edinme, çocuğun üstün yararını gözeten hukuki bir süreçtir ve bu süreçte hem evlat edinenlerin hem de biyolojik ebeveynlerin hak ve sorumlulukları dikkatle değerlendirilir. Ancak, bazı durumlarda ebeveyn rızası aranmaksızın evlat edinme işlemi gerçekleştirilebilir.
Evlat edinme sürecinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi, çocuğun fiziksel, duygusal ve sosyal gelişimi için büyük önem taşır. Bu nedenle bu konuda uzman bir aile avukatı desteği almak önemlidir.
