İş kazası, çalışanların iş yerinde veya işle ilgili görevleri sırasında yaşadıkları yaralanma veya sağlık sorunlarına yol açan beklenmedik olaylardır. Türkiye’de 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre iş kazalarının tanımı ve hangi durumların iş kazası sayıldığı açıkça belirtilmiştir. Peki, hangi haller iş kazasından sayılır? İşte bu konuda detaylı bir rehber.
1. İşyerinde Meydana Gelen Kazalar
Çalışanın iş yerinde bulunduğu süre boyunca yaşadığı her türlü kaza, iş kazası sayılır. Örneğin, bir üretim tesisinde makine arızası sonucu yaşanan yaralanmalar bu kapsamda değerlendirilir. Çalışanın iş yerinde bulunduğu süre zarfında geçirdiği kazalar, iş kazası olarak tanımlanır ve işverenin sorumlulukları arasında yer alır.
2. İşverenin Görevlendirdiği Bir İş İçin Dışarıda Bulunma Sırasında Yaşanan Kazalar
İşverenin talimatı üzerine çalışanın başka bir yerde iş için bulunduğu sırada yaşanan kazalar iş kazası kapsamına girer. Örneğin, bir iş görüşmesi veya toplantı için şehir dışında olan bir çalışanın yolculuk sırasında geçirdiği trafik kazası, iş kazası olarak değerlendirilir.
3. İşçi Servisinde Meydana Gelen Kazalar
Çalışanların iş yerine ulaşımını sağlamak için işveren tarafından sağlanan servis araçlarında yaşanan kazalar da iş kazası olarak kabul edilir. İşe gidip gelirken yaşanan trafik kazaları, çalışanların iş yerinde geçirdiği süreyi kapsayan bir süreç olduğundan iş kazası sayılır.
4. İşle İlgili Görevler ve Eğitimler Sırasında Meydana Gelen Kazalar
İşle ilgili görevleri yerine getirirken veya iş yerinde verilen eğitimlerde yaşanan kazalar iş kazası olarak kabul edilir. Örneğin, iş sağlığı ve güvenliği eğitimi sırasında yaşanan bir düşme olayı, iş kazası sayılabilir. Bu tür durumlar, işle bağlantılı faaliyetlerde yaşandığı için kanun kapsamında değerlendirilir.
5. İşin Niteliği Gereği Meydana Gelen Sağlık Sorunları
Bazı iş kazaları, işin niteliği gereği oluşan sağlık sorunlarından kaynaklanır. Örneğin, tekrarlayan hareketler nedeniyle gelişen kas ve iskelet sistemi rahatsızlıkları veya uzun süreli kimyasal madde maruziyeti sonucu oluşan sağlık problemleri iş kazası kapsamında değerlendirilir.
İş Kazası Sayılmayan Durumlar
Her kaza iş kazası olarak kabul edilmez. Çalışanın kendi kusuru veya iş dışında, iş ile ilgisi olmayan faaliyetlerde yaşadığı kazalar genellikle iş kazası kapsamına girmez. Örneğin, çalışanın iş dışında kişisel bir aktivite sırasında geçirdiği kaza iş kazası sayılmaz.
İş Kazası Bildirimi ve Hukuki Süreç
İş kazası yaşandıktan sonra işverenin, olayı en geç üç iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirmesi zorunludur. Bu süreçte çalışanın haklarını koruması için kaza sırasında ve sonrasında dikkatli olması, tanık ifadeleri toplaması ve raporlarını muhafaza etmesi önemlidir. Ayrıca, iş kazasının hukuki sürecinde bir iş hukuku avukatından destek almak, mağdurun haklarının korunmasını sağlar.
İş Kazasında Tazminat Hakları
İş kazasına uğrayan çalışanlar, maddi ve manevi tazminat talep edebilir. Maddi tazminat, tedavi masraflarını ve iş göremezlik gibi kayıpları kapsarken, manevi tazminat çalışanın yaşadığı acı ve ıstırabın telafisini amaçlar. İş kazası tazminat davaları, mahkemede sunulan kanıtların ve delillerin gücüne göre sonuçlanır.
