Yıl Sonu Mülakatı polis memuru ya da komiser yardımcısı olacak öğrenciler için çok ciddi bir stres kaynağıdır. Bu yazımızda hem mülakat sistemi incelenecek hem de elenme halinde hangi hukuki yolların olduğundan bahsedilecektir.

Emniyet teşkilatında özellikle son zamanlarda dönem sonu mülakat sınavında elenme sayıları oldukça artmaya başlamıştır. Bu durum da ciddi mağduriyetlere neden olmaktadır. Okul başarıyla bitirilmiş ve son bir sınav kalmıştır. Şayet bu sınav da geçilirse artık mesleğe atama yapılacaktır.

Zaten eğitim süresi boyunca başarılı olarak tüm sınavları geçmiş bir adayın 1 dakika bile sürmeyen bir mülakat ile değerlendirilmesi hakkaniyete aykırı olmaktadır. 

Bu sınav neticesinde başarısız sayılan öğrencilerin hangi hukuki yollara başvurabilecekleri konusunda bir kısım soru ve tereddütler yaşanmaktadır. Bu yazıda bu hususa temas edilecektir. 

Yıl Sonu Mülakatı Nedir? Eğitim Sonu Mülakatının Hukuki Dayanağı ?

 PAEM öğrencileri için “Polis Akademisi Başkanlığı Polis Amirleri Eğitimi Merkezi Giriş ve Eğitim-Öğretim Yönetmeliği”nin “Eğitim Sonu Sınavı” başlıklı ilgili maddesi şu hükmü içermektedir:

“PAEM öğrencilerinin komiser yardımcısı olarak Emniyet Genel Müdürlüğü kadrolarına atanabilmeleri için öğrenim süresini başarı ile tamamlamaları ve 3/6/2015 tarihli ve 29375 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Emniyet Genel Müdürlüğü Kadrolarına Polis Memuru ve Komiser Yardımcısı Rütbelerine Aday Memur Olarak Atanacaklara Uygulanacak Sınav Yönetmeliğinde belirtilen usul ve esaslar doğrultusunda yapılacak sınavda başarılı olmaları şarttır.” (m. 42)

PMYO öğrencileri için “Polis Meslek Yüksekokulları Eğitim-Öğretim Yönetmeliği”nin “Eğitim Sonu Sınavı” başlıklı ilgili maddesi şu hükmü içermektedir:

“Yüksekokul öğrencilerinin aday memur olarak atanmaları için öğrenim süresini başarıyla tamamlamaları ve eğitim sonunda Başkanlıkça yapılacak sınavda başarılı olmaları şarttır.” (m. 19/A)

POMEM öğrencileri için “Polis Meslek Eğitim Merkezleri Eğitim-Öğretim Yönetmeliği” nin “Eğitim Sonu Sınavı” başlıklı ilgili maddesi şu hükmü içermektedir:

“POMEM öğrencilerinin aday memur olarak atanmaları için öğrenim süresini başarıyla tamamlamaları ve eğitim sonunda Başkanlıkça yapılacak sınavda başarılı olmaları şarttır. Yapılacak sınavın usul ve esasları Başkanlıkça belirlenir.” (m. 21)

Yukarıdaki yönetmelik hükümleri incelendiğinde polis okulu ya da diğer polis eğitim kurumlarından eğitimlerini başarı ile bitirmiş olan her derecede öğrenciler için mesleğe atanmadan önce son bir eğitim sonu sınavı yapılacağı anlaşılmaktadır. 

Bu sınavın usul ve esaslarını düzenlemek üzere bir düzenleme yapılması ihtiyacı bulunduğundan bu konuda bir “sınav yönetmeliği” çıkarılmıştır. 

Söz konusu Yönetmelik 03.06.2015 tarih ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüe giren “Emniyet Genel Müdürlüğü Kadrolarına Polis Memuru ve Komiser Yardımcısı Rütbelerine Aday Memur Olarak Atanacaklara Uygulanacak Sınav Yönetmeliği” dir. Bundan sonraki açıklamalarımızda kısaca “Sınav Yönetmeliği” olarak anılacaktır.

Yıl (Eğitim) Sonu Mülakatı Sınavının (Yıl Sonu Sözlü Sınav) Şekli

Sınav Yönetmeliği’nin “Sınav şekli ve esasları” başlıklı ilgili maddesi şu şekildedir:

Soru Hazırlama Komisyonu tarafından bastırılan sorular arasından adaylara soru kartı çektirilerek cevaplaması istenir. Komisyon tarafından adaya konu ile ilgili ilave sorular sorulabilir.

Uygulamada, öğrenciler sınav salonuna girer, yüksek sesle tekmilini verir ve esas duruşunu gösterir. Bu esnada mülakat heyeti adaydan, karttan soru çekmesini ve okuyarak cevaplandırmasını ister. Bazen aday çok stresli ise onu rahatlatacak gündelik sohbet konuşmaları yapılır. Cevap bitince de aday baş selamını verir ve sınav mahallini terkeder.

Yıl (Eğitim) Sonu Mülakatı Sınavında Neler Sorulur?

Sınav komisyonları tarafından yapılacak sözlü sınavda adaylar;

a) Mesleki bilgi düzeyi,

b) Bir konuyu kavrayıp özetleme, ifade yeteneği ve muhakeme gücü,

c) Özgüveni, ikna kabiliyeti ve inandırıcılığı,

ç) Liyakati, temsil kabiliyeti, davranış ve tepkilerinin mesleğe uygunluğu,

yönlerinden yüz tam puan üzerinden değerlendirilirler.

Yıl (Eğitim) Sonu Mülakat Sınavında (Yıl Sonu Sözlü Sınav) Puan Dağılımı?

Adaylar, Sınav Komisyonu üyeleri tarafından mesleki bilgi düzeyi için kırk puan, diğer alanlarda yazılı özelliklerin her biri için yirmişer puan üzerinden değerlendirilir .

Verilen puanlar ayrı ayrı puan değerlendirme karar formuna işlenir. 

Komisyon üyelerinin ayrı ayrı vermiş olduğu puanların aritmetik ortalaması alınarak adayın sınav puanı tespit edilir.

Sınav puanlarının ayrı ayrı tutanağa işlenmesi çok önemli bir şekil şartıdır. Bu yapılmamış ise mülakat sınavını idare mahkemesi iptal etmektedir.

Yıl Sonu Mülakatı Sınavında (Eğitim Sonu Sözlü Sınav) Başarılı Olmak İçin Kaç Puan Alınmalıdır?

Adayın sınavda başarılı olabilmesi için yüz tam puan üzerinden en az yetmiş puan alması gerekir. 

Başarısız olan adayın aldığı puan ve gerekçesi puan değerlendirme karar formuna işlenir. Sınav sonuçları merkezi sınav komisyonuna bildirilir.

Başarısı olan adayın neden başarısız olduğunun tutanağa işlenmemesi halinde idare mahkemesi mülakat sınavını iptal etmektedir. Çünkü bu işlem önemli bir şekil şartıdır.

Yukarıdaki yönetmelik hükümlerinden anlaşılacağı üzere her seviyede polis eğitim kurumlarında eğitimlerini başarı ile tamamlamış olan öğrenciler mesleğe kabulden önce son bir defa sözlü bir sınava tabi tutulmakta ve bu sınavda başarısız olmaları mesleğe başlamaları bakımından bir engel teşkil etmektedir. Öyle ise konuya ilişkin yasal başvuru yollarının bilinmesi son derece önemlidir.

Yıl (Eğitim) Sonu Mülakat Sınavından Elenme Halinde Yasal Başvuru Yolları

Şimdi muhtemel başvuru yollarına yakından bakalım:

İtiraz Başvurusu:

Sınav Yönetmeliği incelendiğinde;

“Sınav komisyonu kararlarına itiraz edilemez.” hükmüne yer verildiği görülmektedir (m. 8/8).

Bu hüküm çerçevesinde söz konusu komisyon kararına karşı idari itiraz mümkün değildir. Bu işleme karşı idare mahkemesinde iptal davası açılmalıdır.

İdari Dava (İptal Davası) 

1982 Anayasası’nın 125’ inci maddesine göre “İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır.” 

Bu düzenleme çerçevesinde, sınav komisyonunun “başarısız sayma” işlemine karşı dava açma hakkının bulunmaktadır.

Sınav Yönetmeliği’nin ilgili maddesi “Sınav sonuçları, Merkezi Sınav Komisyonu tarafından Polis Akademisi internet sayfasında ilan edilir.” hükmünü içermektedir (m. 8/5). 

Buna göre ilan tarihi, tüm öğrenciler için söz konusu sınav sonuçlarından haberdar oldukları tarihtir. Söz konusu sınav sonuçları için dava açma süresi de işte bu ilan tarihinden itibaren başlamaktadır. 

Bu sınavlardan başarısız sayılan her öğrenci (ister PAEM, ister PMYO ve isterse POMEM öğrencisi olsun) 60 günlük (2 ay değil) süresi içerisinde idari yargı mercileri nezdinde iptal davası açmalıdır.

Bu dava 60 gün içinde açılmazsa tüm haklar kaybedilir. Çevrenizden duyduğunuz; “dava açsam da bir şey olmaz, yine mülakata alıp yine elerler gibi yanlış telkinlere itibar etmeyiniz!” Zira çok sayıda insan mülakat iptalleri neticesinde mesleğe dönmektedir.

Ayrıca açılacak davalarda mutlaka yürütmeyi durdurma talep edilmelidir. Böylece daha hızlı karar çıkacaktır.

Yıl Sonu Mülakatı Sınavı Emsal İdare Mahkemesi ve Danıştay Kararları

Mülakat sınavlarına karşı açılan davalar zor davalardır. Zira ispatı oldukça zahmetlidir. Çünkü tüm kayıt ve tutanaklar idarenin elindedir. 

Ancak bu idarenin keyfi işlem yapması, istediğini geçirip, dilediğini başarısız yapabilmesi demek değildir. Aşağıda belirtilen gerekçelerle idari yargı iptal kararları vermektedir.

Emsal idare Mahkemesi ve Danıştay kararlarına bakılırsa şu durumlarda mahkemelerce mülakat sınavı iptal edilmektedir.

• Şekil eksiklikleri; mesela tutanak tutulmaması, tutanaklardaki imzaların ve puanların aynı olması, her bir üye tarafından ayrı ayrı tutanak tutulması gerekirken tek tutanak tutulması

• Hayatın olağan akışına aykırı olacak şeklide her komisyon üyesinin aynı puanı vermesi

• Sorulan soruların sorumlu olunan ders müfredatının dışından sorulması

• Bütün imzaların tutanaklarda aynı kişi tarafından atılması

• Bunların dışında yaşanması muhtemel tüm usul ve esas eksiklikleri nedeniyle mülakat sınavları iptal edilebilir.

Yıl Sonu Mülakatı Sınavı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular;

POMEM ESS’de Nelere Bakılır?

Yukarıda yer verildiği üzere mülakat yapılırken hangi alandan nasıl puanlama yapılacağı belirtilmiştir. Ancak bunun haricinde uygulamada ESS bir tür güvenlik soruşturması gibi kullanılabilir. Güvenlik soruşturması olumsuz olanlar doğrudan yıl sonu mülakatından elenebilir. Bu nedenle açılacak davalarda bu durumun da dikkate alınması gerekmektedir.

POMEM ESS’den Neden Elenilir?

Yukarıda verilen bilgilere ek olarak güvenlik soruşturması ya da arşiv araştırması, sağlık durumu, daha önce kullanılan ilaçlar, intihara teşebbüs etmiş olma gibi durumlar bile maalesef elenme nedeni olabilmektedir.

Yıl sonu mülakat davaları idare hukukunun konusuna girmekte olup bu alanda uzman idare avukatı yardımı gereklidir. Bu davalar Ankara İdare Mahkemelerinde açılacağı için Ankara İdare Avukatı desteği çok önemlidir.