Bu yazımızda izaha davet müessesesi kısaca incelenecek ve izaha davet sonucunda Komisyonca ret kararı verilmesi durumunda açılacak dava yolu hakkında bilgi verilecektir.
1-İzaha Davet Nedir
İzaha davet, bir mükellefin vergi kaybına sebebiyet verdiği konusunda tespit yahut emarelerin olması halinde, vergi incelemesi ya da takdir komisyonuna sevkten önce mükelleften yazılı izahat/beyan istenmesidir.
İzaha davet ile vergi idaresi tarafından yapılan ön tespitler üzerine konu hakkında açıklama yapması için mükellefe tebligat yapılmaktadır. Böylece herhangi bir vergisel inceleme yahut işlem yapılmadan mükellef tarafından yapılan hatalar veya eksiklikler giderilerek kısa yoldan sorun çözülmektedir.Yani devlet şüphelendiği mükellefleri açıklama yapmaya yönlendirerek varsa eksik tahsil edilen vergiyi bu şekilde tahsil etmeye çalışmaktadır.
2-İzaha Davet Şartları
İzaha davet müessesesi 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 370.maddesinde düzenlenmiştir. Ayrıca Kanunun detayları da 519 nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde yer almıştır.
Buna göre izaha davet tebligatı yapılabilmesi için;
1-Vergi kaybına (ziyaına) dair emare olmalıdır.
2-Yetkili Mercilerce buna dair bir ön tespit yapılmalıdır.
3-Mükellef hakkında tespitten önce herhangi bir ihbar yapılmamalıdır
4-Mükellef hakkında vergi incelemesi ya da takdir komisyonuna sevk yapılmamış olmalıdır
5-Mükellef hakkında sahte belge ya da muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme nedeniyle tespit olmamalıdır.
6- Mükellef hakkında sahte belge ya da muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma fiili nedeniyle kanunda belirtilen sınırlar aşılmamalıdır.
3-İzaha Davet Yazısı
İzaha davet yazısında en az aşağıdaki hususlara yer verilir:
a)İzaha davet yazısının tebliği tarihinden itibaren 30 gün içerisinde gerekli izahın yapılması
b) Komisyonca yapılan değerlendirme sonucunda olumsuz bir durum bulunmadığının anlaşılması halinde, söz konusu ön tespitle ilgili olarak vergi incelemesine ve takdir komisyonuna sevk işleminin yapılmayacağı,
c) Ön tespite ilişkin olarak yapılan izahın; yetersiz, eksik ve vergi kaybını doğrular nitelikte olması halinde, bu yöndeki değerlendirme sonucunu içeren yazının tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde, hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, 6183 sayılı Kanunun 51 incimaddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranında bir zamla (izah zammı) aynı sürede ödenmesi şartıyla vergi ziyaı cezasının ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında (indirimli olarak) kesileceği,
ç) İzaha davet kapsamında %20 oranında vergi ziyaı cezası kesilmesi halinde bu ceza için, uzlaşma talep edilebileceği veya cezada indirim müessesesinden yararlanılabileceği,
d) Mükellefin, yapacağı izahı desteklemek amacıyla, başta defter ve belgeler olmak üzere Vergi Usul Kanununun 3 üncü maddesi kapsamında her türlü delili sunabileceği,
e) Yapılan izahın; ziyaa uğramış olabilecek vergi tutarını doğrular nitelikte olması veya yeterli bulunmaması ve bu duruma uygun olarak beyanname verilmemiş olması halinde vergi incelemesine veya takdir komisyonuna sevk işlemlerinin yapılacağı,
f) Davet konusu ön tespitle ilgili olarak Vergi Usul Kanununun 371 incimaddesinde yer alan pişmanlık hükümlerinden yararlanılamayacağı.
4- İzaha Davet Komisyonları Nedir Kimlerden Oluşur
İzaha Davet yazısını ön tespit yapmaya yetkili merciler gönderebilir. Ön tespit yapmaya da izaha davet komisyonları yetkilidir. Bu kapsamda iki farklı kurum bünyesinde komisyonlar kurulmuştur.
-Gelir İdaresi Başkanlığı Ön Tespit ve İzah Değerlendirme Komisyonu
Defterdarlıklarda oluşacak komisyon, defterdar veya defterdar yardımcısının başkanlığında, defterdar tarafından görevlendirilen, başkan dâhil toplam üç kişiden oluşur. Birden fazla komisyon kurulabilir.
-Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı Ön Tespit ve İzah Değerlendirme Komisyonu
Vergi Denetim Kurulu Başkanlığında ve Başkanlıkça uygun görülen daire başkanlıklarında oluşturulacak Ön Tespit ve İzah Değerlendirme Komisyonu, Başkanlık tarafından biri komisyon başkanı olarak belirlenecek başkan dâhil üç vergi müfettişinden oluşur. Birden fazla komisyon kurulabilir.
Uygulamada ağırlıklı olarak VDK Komisyonları tarafından işlemler yürütülmektedir.
5- İzaha Davet Süresi
İzaha davet süresi yani mükellefin izah süresi tebliğden itibaren 30 gündür(bir ay değil). Yapılan izahattan sonra ilgili Komisyon en geç 45 gün içinde bir karar verir.
6-İzaha Davet Yazısı Alan Mükellef Ne Yapmalıdır
Bu yazının tebliği tarihinden itibaren ön tespitte belirtilen hususlara göre gerekli açıklamayı yazılı olarak yapmalıdır. Şayet eksik yahut hatalı beyan varsa düzeltme beyannamesi ile gerekli düzeltme yapılmalıdır. Varsa vergi kaybı süresinde ödenmelidir.
7-İzaha Davet Komisyonu Hangi Kararları Verebilir
İzaha Davet Komisyonları beş şekilde karar vermektedir
1 Numaralı Karar: İzahın Komisyonca yeterli bulunduğu
2 Numaralı Karar: İzahın Komisyonca yeterli bulunmadığı
3 Numaralı Karar: İzaha davet müessesesine ilişkin şartların yerine getirildiği
4 Numaralı Karar: Muhatabın izahının verginin ziyaa uğratıldığı yönünde olduğu
5 Numaralı Karar: İlgili birime gönderilmesi
Yani Komsiyon izahı kabul edebilir ya da reddedebilir. Komisyon izahı Kabul ederse zaten sorun yoktur. Komisyonun ret vermesi halinde ne yapılmalıdır?
8-İzaha Davet Sonucunda Dava Yolu
İzaha davet yazısına karşı doğrudan dava açılması mümkün değildir. Ancak mükellefin açıklaması sonrası Komisyon izahı yeterli bulmayıp izahı reddedebilir. İzahın reddi işlemine karşı ise dava açılabilir. Bu işlem kesin ve yürütülebilir kabul edilir. Zira komisyon izahı kabul etmediğinde mükellefe vergi tahakkuku ve vergi cezaları gelecektir.
9-İzaha Davet Sonucunda İzahın Reddi İşleminde Görevli ve Yetkili Mahkeme
İzahın reddi işleminde görevli mahkeme Vergi Mahkemesidir. Burada işlemi yapan komisyonun bulunduğu yer vergi mahkemesi yetkilidir.
Dava açma süresi komisyon kararının tebliğinden itibaren 30 gündür. Yürütmeyi durdurma istemeye gerek yoktur, zira bu davanın açılmasıyla yürütme kendiliğinden durur. Vergi davalarında temel bilgi için vergi mahkemesi dava açma süresi ve vergi davalarında süre yazımız incelenebilir.
Bu davayı açmak ileride yapılacak tarhiyat ve vergi cezaları bakımından avntaj sağlayacaktır. Zira bu dava sonuçlanmadan vergi ve vergi cezalarına dair tahsilat yapılamaz.
İzaha davet konusuyla ilgili detaylı bilgi için Consensus Hukuk Bürosu Vergi Hukuku departmanından detaylı bilgi alabilirsiniz.
